2025 წლის ღია წვდომის კვირეულის თემას წარმოადგენს შეკითხვა „ვინ ფლობს ჩვენს ცოდნას?“
„ვინ ფლობს ჩვენს ცოდნას?“ - ეს კითხვა წარმოადგენს ამ წლის საერთაშორისო ღია წვდომის კვირეულის მთავარ თემას (20-26 ოქტომბერი). 2025 წლის კვირეულის თემატიკა სვამს მწვავე შეკითხვას აწმყო მომენტისა და იმის შესახებ, თუ როგორ შეუძლიათ საზოგადოებებს რყევების დროს ხელახლა დაამყარონ კონტროლი მათ მიერ წარმოებულ ცოდნაზე. შეკითხვა ასევე გვაიძულებს დავფიქრდეთ არა მხოლოდ იმაზე, თუ ვის აქვს წვდომა განათლებასა და კვლევაზე, არამედ იმაზეც, თუ როგორ იქმნება და ზიარდება ცოდნა, საიდან მოდის ის და ვისი ხმა არის ამ ცოდნაში აღიარებული და დაფასებული.
ეს თემა ეფუძნება ბოლო ორი წლის განმავლობაში გამართულ საუბრებსა და მოვლენებს, რომლებიც ფოკუსირებული იყო „საზოგადოებრივი ინტერესების კომერციაზე მაღლა დაყენების“ პრინციპზე. ამ დროის განმავლობაში, ჩვენ მნიშვნელოვან პროგრესს მივაღწიეთ მიზნისკენ. საზოგადოებასთან შესაბამისობაში მყოფი მიდგომები, როგორიცაა Diamond OA და Subscribe to Open (S2O), მნიშვნელოვნად გაფართოვდა. სულ უფრო მეტი სარედაქციო საბჭო იბრუნებს საკუთარ ჟურნალებს კომერციულად გამოქვეყნებადი გამოცემებიდან გამოსვლით. სულ უფრო მეტი ინსტიტუცია უარს ამბობს ფაკულტეტის წევრების შეფასების პროცესში მონაცემთა ბაზების პროდუქტებსა და მეტრიკებზე და მთელ მსოფლიოში ზოგიერთი მათგანი რეფორმირებას უკეთებს ფაკულტეტის წევრების დაწინაურებისა და დანიშვნის პოლიტიკას, რათა უფრო პირდაპირ მოხდეს მეცნიერებაში გაზიარების იდეის დაჯილდოება. სულ უფრო ხშირად ვხედავთ მკვლევართა მიერ იმ გაგების გაცნობიერებას, რომ კვლევის მონაცემები და შედეგები ყოველთვის მხოლოდ მათ არ ეკუთვნით, არამედ გაზიარებულია და ზოგიერთ შემთხვევაში კონტროლდება კიდეც კვლევის მონაწილეების მიერ.
ამ პროგრესის მიუხედავად, წარმოქმნილი რისკები საფრთხეს უქმნის საზოგადოებრივი ინტერესების კომერციაზე წინ დაყენების პრინციპს. სიჩქარე ხელოვნური ინტელექტის მოდელების გაწვრთნისა და ხელოვნური ინტელექტის აკადემიურ პროცესებში ინტეგრირების საკითხებში - ხშირად შესაბამისი კონსულტაციის ან ავტორთა თანხმობის გარეშე - საფრთხეს უქმნის ჩვენს ცოდნის სისტემებს. თვალთვალი, რომელიც წარმოუდგენელი იქნებოდა ფიზიკური ბიბლიოთეკის გარემოში, ახლა რუტინულად ხორციელდება ზოგიერთი გამომცემლის პლატფორმის მეშვეობით. მიუხედავად ამისა, ცოდნის გაზიარებისადმი საზოგადოების საკუთრებაში არსებული, საზოგადოების მიერ მართული და არაკომერციული მიდგომები, რომლებსაც იუნესკოს ღია მეცნიერების რეკომენდაცია და ტოლუკა-კეიპტაუნის დეკლარაცია ითვალისწინებს, ამ რისკებისგან თავის დაღწევის გზებს გვთავაზობს მომავლისკენ, სადაც ინდივიდები და საზოგადოებები ფლობენ და სარგებლობენ საკუთარი ცოდნით.
2025 წლის ღია წვდომის კვირეული 20-26 ოქტომბერს გაიმართება; თუმცა, ყველას ვურჩევთ, უმასპინძლონ დისკუსიებს და მიიღონ ზომები წლის განმავლობაში მათთვის ნებისმიერ მოსახერხებელ დროს. საზოგადოებებს შეუძლიათ თემატიკის ადაპტირება ადგილობრივ კონტექსტთან და ფოკუსირების მოხდენა კონკრეტულ, ყველაზე მნიშვნელოვან საკითხებზე. ამ ადგილობრივად ადაპტირებული თემების პოპულარიზაციისთვის ხელმისაწვდომია პერსონალიზებადი გრაფიკული შაბლონები.
ამ განცხადების სხვა ენებზე თარგმანები, წლევანდელი თემის გრაფიკული მასალები და კვირეულის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია ხელმისაწვდომია openaccessweek.org-ზე. კვირის ოფიციალური ჰეშთეგია #OAWeek.
SPARC-ის შესახებ
SPARC არის არაკომერციული ორგანიზაცია, რომელიც მხარს უჭერს კვლევისა და განათლების ღია სისტემებს. ეს სისტემები ყველას და ყველგან საშუალებას აძლევს, წვდომა ჰქონდეს, წვლილი შეიტანოს და ისარგებლოს ცოდნით, რომელიც აყალიბებს ჩვენს სამყაროს. საერთაშორისო ღია წვდომის კვირეული დაარსდა SPARC-ისა და სტუდენტური საზოგადოების პარტნიორების მიერ 2008 წელს. დამატებითი ინფორმაციისთვის ეწვიეთ sparcopen.org-ს.
საერთაშორისო ღია წვდომის კვირეულის შესახებ
ღია წვდომის კვირეული ფასდაუდებელი შანსია, რომ ცოდნის ღია გაზიარებისადმი გლობალური იმპულსი დააკავშიროს პოლიტიკის ცვლილებების წინსვლასა და მსოფლიოს მასშტაბით ადამიანებზე მოქმედი სოციალური საკითხების მნიშვნელობასთან. ღონისძიებას აღნიშნავენ მთელი მსოფლიოს მასშტაბით ფიზიკური პირები, ინსტიტუტები და ორგანიზაციები, ხოლო მის ორგანიზებას ხელმძღვანელობს გლობალური საკონსულტაციო კომიტეტი, რომელიც ირჩევს ყოველი წლის თემას. ღია წვდომის კვირეულის ოფიციალური ჰეშთეგია #OAweek.